Yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thuốc

Các yếu tố có khả năng làm thay đổi tốc độ những biến đổi sinh học của thuốc khi vào trong cơ thể, hay là các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thuốc

Ta cần phân biệt những yếu tố nội sinh ,yếu tố ngoại sinh ảnh hưởng đến chuyển hóa thuốc

Các yếu tố nội sinh như:

Loài, tuổi, trạng thái bệnh lý, giới tính, cấu tạo gien (ví dụ: thiếu hụt emzym G₆PD ở một số quần thể kéo theo sự thiếu máu tan huyết). Các yếu tố nội sinh này phụ thuộc vào mỗi cá thể và mỗi vùng miền nên không có sự dự đoán chung. Các yếu tố nội sinh thay đổi phải xét trên từng cá thể để phù hợp với quá trình lựa chọn và sử dụng thuốc

VÍ du: Những người châu Á sẽ có tốc độ chuyển hóa thường nhanh hơn so với những người châu Âu. hay tình trạng bệnh xơ gan, suy gan thì quá trình chuyển hóa thuốc giảm, từ đó dễ tăng tác dụng và độc tính…

Các yếu tố ngoại sinh là:

Chúng liên quan đến các thuốc, có thể kể: liều dùng, ảnh hưởng của phối hợp với một thuốc khác. Như vậy, những phản ứng biến đổi sinh học các thuốc được chia làm hai loại:

• Các phản ứng của giai đoạn 1 ( tạo nên hay sự thay đổi các nhóm chức) và các phản ứng của giai đoạn 2 (sự liên hợp các thuốc: liên hợp với glucuronic…).
• Đa số các hiện tượng cảm ứng và ức chế men( enzym gan) được biết cho đến hiện nay là những phản ứng oxy hoá và  phản ứng gắn oxy, do các mono oxygenase có cytochrom P450 và những phản ứng liên hợp với acid glucuronic thực hiện.
• Những phản ứng hydroxyl hoá, gắn oxy thực hiện do các cytochrom P450 cần một chu trình enzym phức tạp – Cứ một chu trình, các cytochrom P450 (Cytp450) đòi hỏi một phân tử oxy và hai điện tử do các chuỗi chuyển vận điện tử khác nhau cung cấp. Các chất cảm ứng và các chất ức chế enzym tác dụng một cách khác nhau trên cytochrom P450 và các enzym vận chuyển điện tử.
• Tác dụng cảm ứng như tăng cường nhờ sự giảm tốc độ phân huỷ của enzym. Do rất nhiều enzym tham gia trong chuyển hoá các thuốc, ta có thể chờ đợi là mỗi enzym có các cách cảm ứng khác nhau.

Có thể phân loại các chất cảm ứng làm ba nhóm nhỏ

• Chất đại diện quen thuộc nhất là phenobarbital- thuốc an thần gây ngủ. Trong nhóm này còn có những thuốc khác , các chất diệt côn trùng.
• Nhóm hydrocacbon thơm đa vòng (benzo (a) pyren và có methyl cholantren) có trong khói thuốc lá.
• Nhóm steroid gây đồng hoá, chưa xác định được các đặc điểm rõ nét.

Có thể còn có những nhóm khác còn chưa biết. Chẳng hạn như cơ chế cảm ứng của ethanol vẫn chưa rõ nguyên nhân.

mỗi thuốc vào trong cơ thể đều chịu tác động của các yếu tố nội sinh và ngoại sinh khác nhau, vậy nên nghiên cứu những ảnh hưởng của tác dộng này là khá phức tạp, và phải nhất quán trên mỗi bệnh nhân chứ không dựa theo một cái chung