1. Triệu chứng
– Ngộ độc cấp cyanid xảy ra rất nhanh khi hít phải HCN hay uống muối cyanid ở liều cao
+ Trung tâm hành tủy liệt, nạn nhân ngã bất tỉnh, cứng gáy, co giật, thở ngắt quãng
+ Nhanh chóng trụy tim mạch, ngừng thở và chết rất nhanh, có thể chỉ sau 1-2ph
– Nếu lượng cyanid ít hơn
+ Chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn, cảm giác lo lắng, sợ hãi nhưng tỉnh táo
+ Sau đó rối loạn thần kinh, co giật, giãn đồng tử, cứng hàm, ngạt thở, nhịp thở chậm dần, mặt tái xám (hội chứng cyanogen)
+ Chân tay lạnh, trụy tim mạch
+ Có thể chết trong vòng 30 phút, nếu sống -> bị tổn thương tim, để lại di chứng thần kinh
2. Xử trí
– Ngộ độc hơi HCN:
+ Đeo mặt nạ phòng độc rồi đưa người bệnh ra khỏi vùng nhiễm độc
+ Làm hô hấp nhân tạo, cho thở oxy hoặc carbogen
+ Tiêm thuốc trợ tim (cafein, camphor, niketamid…), nếu trụy tim mạch thì tiêm thẳng Uabain vào tim
+ Điều trị triệu chứng hôn mê, hạ HA, co giật…nếu có
– Ngộ độc qua đường tiêu hóa:
+ Uống than hoạt
+ Gây nôn
+ Rửa dạ dày bằng KMnO4 0,2%, uống thêm than hoạt và thuốc tẩy nhẹ
– Ngộ độc qua đường da:
+ Cởi bỏ quần áo
+ Rửa vùng da bị nhiễm độc vs nhiều nước và xà phòng
– Điều trị đặc hiệu:
+ Sử dụng thuốc giải độc (bộ KIT antidote) gồm amyl nitrit và natri nitrit: Hít ống chứa amyl nitrit, tiêm TM dung dịch natri nitrit để tạo Met Hb nồng độ 20-30%
+ Cơ chế: Hb -> Met Hb + CN tự do -> cyanoMetHb, còn có tác dụng giãn mạch -> tăng cường giải độc cyanid
+ Không nên sử dụng khi triệu chứng nhẹ hay chẩn đoán chưa chắc chắn, đặc biệt nếu nghi ngờ nhiễm đồng thời CO
– Tiêm TM 50ml natri thiosulfat 25%:
+ Thúc đẩy CN thành thiocyanat SCN ít độc và dễ đào thải
+ An toàn, cả khi chẩn đoán chưa chắc chắn
+ Là cách làm giảm nhẹ sự ngộ độc do tiêm truyền nitroprussid
+ Tiêm dưới da 5 ml xanh methylen 1% pha trg dd glucose 30%
+ Tiêm TM 20ml dd natri hyposulfid 25% hay Vit B 12a
3.Nguyên tắc của các phương pháp định lượng
– Phương pháp đo quang sau khi tạo màu với thuốc thử, xác định nồng độ cyanid trong mẫu theo các dung dịch chuẩn làm trong cùng điều kiện.
– Sử dụng phản ứng xanh phổ: cyanid pư vs Fe2+/kiềm tạo Fe(CN) 6 4- , thêm Fe3+ tạo phức feriferocyanid Fe 4 [Fe(CN) 6 ] 3 có màu xanh phổ => Phản ứng với hợp chất poly nitrophenol (dinitrobenzen, a.picric…) cho sản phẩm màu. Phản ứng rất nhạy, đặc hiệu, có thể phát hiện HCN trong không khí
– PP ĐL vs điện cực chọn lọc: nhạy, độ chính xác cao, nhưng cần phải có thiết bị chuyên biệt.
Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com
Link bài viết: Những hiểu biết về chất độc hữu cơ acid cyanhydric và các cyanogen
