Tác dụng và lưu ý khi dùng nhân trần
Theo y học cổ truyền Việt Nam cây nhân trần còn có tên là hoắc hương núi, thuộc họ hoa Mõm chó. Thân cây nhỏ ,có màu tím, nhiều lông trắng mịn. Lá mọc đối xứng , hình trứng , đầu lá dài nhọn, mép lá có răng cưa, hai mặt của lá có nhiều lông mịn, thân và lá có mùi thơm đặc trưng. Hoa mọc thành chùm dạng bông nằm ở kẽ lá, tràng hoa có màu tím xanh, môi trên có hình lưỡi , môi dưới xẻ thành 5 thùy đều nhau. Quả nang có rất nhiều hạt nhỏ.
Tại Việt Nam, nhân trần là loại cây quen thuộc, có thể dễ dàng tìm thấy được trong những gia đình, hay các quán trà đá vỉa hè.
Tác dụng của cây nhân trần
-Nhân trần có vị đắng , tính hàn , công dụng thanh nhiệt , lợi thấp , lợi mật , hay được dùng để chữa các chứng hoàng đản , tiểu tiện khó , viêm loét ở da do phong thấp….
-Để trị chứng hoàng đản , dân gian hay dùng nhân trần 15 g sắc uống. Để chữa viêm da, có thể dùng nhân trần sắc đặc, lấy nước ngâm rửa chỗ vết thương. Nếu bị da viêm nề có ngứa nhiều thì dùng nhân trần 30 g với lá sen 15 g sấy khô sau đó tán bột rồi mỗi ngày uống 3 g với nước lọc có pha ít mật ong.
-Các nghiên cứu hiện nay cho thấy, nhân trần còn có tác dụng làm tăng tiết , thúc đẩy quá trình bài xuất dịch mật , bảo vệ tế bào gan , ngăn ngừa gan nhiễm mỡ , làm giảm huyết áp , thúc đẩy tuần hoàn , giải nhiệt , giảm đau hoặc chống viêm.
-Nó có khả năng ức chế một số loại vi khuẩn như: tụ cầu vàng , thương hàn , phó thương hàn , mủ xanh , e.coli , song cầu khuẩn gây nên viêm não , viêm phổi hay một số loại nấm.
-Nhân trần giúp cải thiện chức năng miễn dịch và ức chế tăng sinh các tế bào ung thư.
-Trên lâm sàng, nhân trần thường được sử dụng trong điều trị các bệnh: viêm gan truyền nhiễm cấp thể vàng da , vàng da tan huyết do thương hàn ở trẻ sơ sinh , giun chui ống mật , rối loạn mỡ máu , thiểu năng động mạch vành , eczema dai dẳng ở trẻ , viêm loét miệng , nấm…
Những điều cần chú ý khi sử dụng cây nhân trần
– Không nên pha chung nhân trần cùng với cam thảo: Nhân trần có tính hàn vị cay đắng tác dụng đào thải trong khi cam thảo bổ khí , thanh nhiệt , giải độc , chủ trị các chứng tỳ vị hư nhược , ho suyễn , hầu họng sưng đau , giải độc thuốc và thức ăn , chống suy nhược cơ thể… Dù cả hai thứ đều có những công dụng tốt nhưng khi phối hợp lại với nhau thì lại thành không tốt, bởi vì cam thảo có tính chất giữ nước còn nhân trần lại giúp đào thải.
Vì vậy, nếu thói quen uống nhân trần cho thêm cam thảo, sẽ tiềm ẩn gây nguy hại do tương tác thuốc, nhất là với bệnh tăng huyết áp.
– Phụ nữ đang mang thai, nếu không có các bệnh lý về gan, bác sĩ không chỉ định thì tuyệt đối không được dùng nước nhân trần, cam thảo bởi uống nhiều sẽ gây xuất tiết các tuyến trong cơ thể, dẫn đến mẹ bị mất sữa hoàn toàn hoặc chỉ có rất ít.
– Không nên uống nhân trần thường xuyên,hằng ngày: Theo nguyên tắc, khi mật không được tiết ra ( mật viêm, tắc mật… ) thì mới phải lợi mật và khi gan có vấn đề thì mới cần nhuận gan. Không có bệnh mà lại uống hàng ngày, tức là bắt gan và mật không có nhu cầu tiết cũng vẫn phải tiết, dẫn tới phải làm việc nhiều hơn nên dễ bị tổn thương, gây mất cân bằng và sinh bệnh.
Ngoài ra nhân trần lợi tiểu nên dễ dẫn đến thải nhiều , nếu lượng nước và chất dinh dưỡng bị đào thải khỏi cơ thể thường xuyên, sẽ gây mất nước nghiêm trọng khiến thiếu nước cho cơ thể làm mệt mỏi, thiếu tập trung.
– Dù còn nhiều tranh cãi nhau về mặt công dụng nhưng nhiều người vẫn phải sử dụng loại lá cây này. Đây là lý do tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ. Vì hầu hết nhân trần lúc đến với người tiêu dùng đều là loại khô. Thời tiết mùa thu thường không có nắng to, do vậy cây không được phơi khô đúng cách.
– Trên thị trường tiêu dùng hiện nay, rất nhiều loại nhân trần bị phun thuốc diệt cỏ vào cây tươi để cây nhanh héo và khô, hoặc bị chủ cửa hàng phun thuốc chống ẩm mốc. Tuy chưa có những kết luận chính thức về việc sử dụng nhân trần kém chất lượng sẽ gây ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe nhưng để đảm bảo an toàn cho người nhà và bản thân thì các cá nhân không nên sử dụng nhân trần khi không có chỉ định của bác sỹ.
