Bài thuốc tê giác địa hoàng thang ( Thiên kim phương )
Thành phần của bài thuốc:
Trong y học cổ truyền bài thuốc tê giác địa hoàng thang bao gồm
Tê giác 2 – 4gr
Đơn bì 12 – 20gr
Sinh địa 20 – 40gr
Bạch thược 16 – 20gr
Cách sử dụng bài thuốc: Trong bài này, tê giác có thể thay bằng Quảng tê giác tán thành bột mịn, uống với thuốc sắc hoặc cắt thành phiến mỏng sắc trước, sắc nước uống chia làm 3 lần trong ngày.
Công năng: bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lương huyết, tán ứ.
Chủ trị: Dùng trong trường hợp bệnh nhiễm giai đoạn toàn phát, nhiệt nhập huyết phần gây nên thổ huyết, nục huyết ( gây chảy máu cam), niệu huyết hoặc nhiệt nhập tâm bào gây hôn mê nói sảng, chất lưỡi đỏ thẫm có gai, mạch tế sác.
Phân tích bài thuốc:
+ Vị Tê giác là chủ dược tác dụng thanh tâm hỏa, giải nhiệt độc.
+ Vị inh địa lương huyết tư âm hổ trợ với Tê giác giải nhiệt độc.
+ Vị bạch thược hòa vinh tả nhiệt.
+ Vị Đơn bì lương huyết tán ứ.
Ứng dụng lâm sang của bài thuốc:
- Trong bài thuốc thường dung vị Xích thược để thanh nhiệt, hóa ứ. Nếu nhiệt thương âm huyết có thể dùng Bạch thược để dưỡng âm huyết, điều hòa vinh vệ.
- Trường hợp sốt cao nhiệt thịnh, hôn mê cần dùng them vị Tử tuyết đơn hoặc Yên cung ngưu hoàng hoàn để thanh nhiệt khai khiếu.
- Nếu có kiêm Can hỏa vượng gia thêm vị Sài hồ, Hoàng cầm, Chi tử để thanh can, giải uất.
- Nếu Tâm hỏa thịnh gia thêm vị Hoàng liên, Chi tử để thanh tâm hỏa.
- Nếu thổ huyết hoặc chảy máu cam thì gia thêm Trúc nhự, Hạn liên thảo, Mao hoa ( Hoa cây rễ tranh) hoặc Rễ tranh, Trắc bá diệp sao để thanh phế vị, cầm máu. Nếu có tiện huyết gia Địa du, Hoa hòe để thanh trường chỉ huyết; nếu tiểu ra máu gia Mao căn để lợi niệu chỉ huyết.
Một số thông báo trên lâm sàng:
1, Bài thuốc này dùng để chữa các chứng teo gan cấp, hôn mê gan, chứng nhiễm độc urê xuất huyết, nhiễm trùng huyết, chứng bạch cầu cấp ( Học viện Trung y Thượng hải).
2, Dùng bài Tê giác đại hoàng thang có gia giảm thêm để trị bệnh xuất huyết do giảm tiểu cầu có kết quả ( Phương tể học của Học viện Trung y Quãng đông đồng chủ biên xuất bản năm 1974).
Những điều cần lưu ý khi dùng thuốc:
+ Khi dùng cần phải chọn lựa loại thuốc tốt bài thuốc mới có hiệu quả điều trị.
+ Vị Bạch thược phản với vị Lê lô nếu dùng chung sẽ phát sinh chất độc nguy hiểm nên trong quá trình sử dụng không được dùng chung với Lê lô
+ Vị Xích thược phản nhau với vị Lê lô, nên bài này không được gia vị Lê lô, gặp nhau sẽ sinh phản ứng nguy hiểm, vì vậy cũng ko nên dùng chung các vị này.
+Vị Tê giác phản vị Xuyên ô, Ô đầu, Phụ tử, Ô uế, Thiên hùng, khi dùng chung có thể phát sinh phản ứng nguy hiểm cần chú ý khi dùng.
+ Vị thuốc Đơn bì kỵ thai khi dùng cần chú ý đối với phụ nữ có thai.
+ Mao căn là Vị thuốc lợi tiểu mạnh nên kỵ thai, người có thai nên dùng thận trọng
+ Vị thuốc Can khương rất nóng nên kỵ thai, người có thai nên dùng thận trọng
