Rối loạn tâm thần thực tổn là các bệnh tâm thần hay trạng thái rối loạn tâm thần có liên quan trực tiếp đến tổn thương thực thể ở những tế bào thần kinh ở não bộ mà do nhiều nguyên nhân gây nên, có thể là bệnh trong hoặc ngoài não gây ra.
1.Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân khác nhau:
–nhiễm độc: thuốc độc sử dụng trong nông nghiệp, công nghiệp…đáng chú ý là các thuốc hướng thần, giảm đau, chông động kinh
–nhiễm khuẩn như nhiễm khuẩn nội sọ, nhiễm khuẩn toàn thân…
-rối loạn chuyển hóa:tăng ure huyết, suy gan…
-thiếu hoặc giảm oxy não
-các rối loạn mạch máu não
-chán thương sọ não
-rối loạn nội tiết
-các bệnh thoái hóa hệ thần kinh
-tổn thương choán chỗ ở não
2.Phân loại
Theo ICD-10 gồm:
F00: mất trí trong bệnh Alzheimer
F01: mất trí trong bệnh mạch máu
F02: mất trí trong các bệnh khác
F03: mất trí không biệt định
F04: hội chứng quên thực tổn không do rượu và các chất tác động tâm thần khác
F05: sảng không do rượu và các chất động tâm thần khác
F06: các RLTT khác không do tổn thương, rối loạn chức năng não và bệnh lý cơ thể
F07: các rối loạn nhân cách và hành vi do bệnh não, tổn thương, rối loạn chức năng não
F09: RLTT hoặc triệu chứng không biệt định
3.Hội chứng tâm thần thực tổn
Bao gồm những triệu chứng tâm thần thường gặp trong bệnh tâm thần thực tổn do tổn thương lan tỏa ở não, là những triệu chứng căn bản hướng dẫn trong việc xác định nguyên nhân.
-rối loạn ý thức
-rối loạn năng lực định hướng
-rối loạn trí nhớ trí tuệ
-rối loạn cảm xúc
-rối loạn chi giác
Trong thực tế ta nghĩ đến RLTTTT khi có 2 trong 4 triệu chứng: rối loạn ý thức, rối loạn năng lực định hướng, rối loạn trí nhớ gần và rối loạn trí tuệ.
4.Bệnh cảnh lâm sàng
Rối loạn tâm thần thực thể cấp tính
Thường diễn ra cấp tính với các biểu hiện rối loạn ý thức nhẹ, nặng tùy mức độ: u ám, ngủ gà, hôn mê, bán mê. Rối loạn năng lực định hướng, rối loạn trí nhớ gần, rối loạn trí tuệ, cảm xúc…
Rối loạn tâm thần thực thể kéo dài
Bệnh cảnh xảy ra khi có sự kết hợp các hoàn cảnh bất lợi, 1 số cơ thể bệnh tiến triển kéo dài thành mạn tính hoặc tùy theo mức độ phát triển của bệnh cơ bản mà hội chứng mù mờ ý thức được thay thế bằng những hội chứng không có rối loạn ý thức.
Tư duy nghèo nàn, mất hứng thú công việc hàng ngày
Bệnh nhân biến đổi về nhân cách và sa sút về tâm thần.
Rối loạn tâm thần do tổn thương khu trú ở não
-rối loạn trí nhớ
-ảo giác
-hoang tưởng
-rối loạn cảm xúc
-rối loạn nhân cách
5.Tiêu chuẩn chẩn đoán RLTTTT
-bằng chứng có bệnh não, tổn thương hoặc rối loạn chức năng não hoặc bằng chứng có bệnh cơ thể nhiễm trùng, không nhiễm trùng, nhiễm độc liên quan đến quá trình bệnh lý toàn thân.
-mối quan hệ về thời gian giữa sự phát triển của bệnh nằm bên dưới sự phát triển của bệnh khởi phát của các hội chứng tâm thần.
-sự phục hồi của rối loạn tâm thần tiếp theo là sự mất đi hoặc thuyên giảm của nguyên nhân nằm bên dưới.
-không có bằng chứng gợi ý về 1 nguyên nhân xen kẽ hội chứng tâm thần do stress thúc đẩy
