Metformin là thuốc điều trị đái tháo đường
Tác dụng
Metformin là một thuốc chống đái tháo đường nhóm biguanid, cơ chế tác dụng khác với các thuốc chống đái tháo đường nhóm sulfonylure. Không giống sulfonylurê, metformin không kích thích giải phóng insulin từ các tế bào beta của tuyến đảo tụy. Thuốc không có tác dụng hạ đường huyết ở những người không bị đái tháo đường. Ở người đái tháo đường, metformin làm giảm sự tăng đường huyết nhưng không gây ra tai biến hạ đường huyết (trừ trường hợp nhịn đói hoặc phối hợp thuốc hiệp đồng tác dụng).
Metformin làm giảm nồng độ glucose trong huyết tương, khi đói và sau bữa ăn, ở người bệnh đái tháo đường typ II (ĐTĐ không phụ thuộc insulin).
Chỉ định:
Ðiều trị bệnh đái tháo đường không phụ thuộc insulin (ĐTĐ typ II): Ðơn trị liệu, khi không thể điều trị tăng glucose huyết bằng các chế độ ăn đơn thuần.
Có thể dùng metformin đồng thời với một sulfonylure khi chế độ ăn và khi dùng metformin hoặc sulfonylure đơn thuần không có hiệu quả trong kiểm soát glucose huyết một cách đầy đủ.
Chống chỉ định:
Người bệnh có trạng thái dị hóa cấp tính, nhiễm khuẩn, chấn thương (phải được điều trị đái tháo đường bằng insulin- ĐTĐ tuýp I).
Giảm chức năng thận do bệnh thận, hoặc rối loạn chức năng thận (creatinin huyết tương lớn hơn hoặc bằng 1,5 mg/decilít ở nam giới, hoặc lớn hơn hoặc bằng 1,4 mg/decilít ở phụ nữ), hoặc có thể do những tình trạng bệnh lý như trụy tim mạch, nhồi máu cơ tim cấp tính và nhiễm khuẩn huyết gây nên.
Quá mẫn với metformin hoặc các thành phần khác của thuốc.
Nhiễm acid chuyển hóa cấp tính/ mạn tính, có hoặc không có hôn mê (kể cả nhiễm acid – ceton do đái tháo đường).
Bệnh gan nặng, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp nặng với giảm oxygen huyết.
Suy tim sung huyết, trụy tim mạch, nhồi máu cơ tim cấp.
Bệnh phổi thiếu oxygen mạn tính.
Nhiễm khuẩn nặng, nhiễm khuẩn huyết.
Những trường hợp mất bù chuyển hóa cấp tính, như: những trường hợp nhiễm khuẩn hoặc hoại thư.
Người mang thai (phải điều trị bằng insulin, không được dùng metformin).
Phải ngừng tạm thời metformin cho người bệnh chiếu chụp X quang có tiêm các chất cản quang có iod vì sử dụng những chất này có thể ảnh hưởng cấp tính tới chức năng thận.
Bệnh hoại thư, nghiện rượu, thiếu dinh dưỡng.
Thận trọng khi sử dụng:
Ðối với người bệnh dùng metformin, cần theo dõi đều đặn các xét nghiệm cận lâm sàng,cả định lượng đường huyết, để xác định liều metformin tối thiểu có hiệu lực. Người bệnh cần được thông tin về nguy cơ nhiễm acid lactic và các hoàn cảnh dễ dẫn đến tình trạng đó.
Người bệnh cần được khuyến cáo điều tiết chế độ ăn, vì dinh dưỡng là một khâu trọng yếu trong quản lý bệnh đái tháo đường. Ðiều trị bằng metformin chỉ được coi là hỗ trợ, không phải để thay thế cho việc điều chỉnh chế độ ăn hợp lý.
Metformin được bài tiết chủ yếu qua thận, nguy cơ tích lũy và nhiễm acid lactic tăng lên theo mức độ suy giảm chức năng của thận.
Metformin không phù hợp để điều trị cho người cao tuổi, thường có suy giảm chức năng thận; do đó phải kiểm tra creatinin huyết thanh trước khi bắt đầu quá trình điều trị.
Phải ngừng điều trị với metformin 2 – 3 ngày trước khi chiếu chụp X quang mà có sử dụng các chất cản quang chứa iod, và trong 2 ngày sau khi chiếu chụp. Chỉ dùng trở lại metformin sau khi đánh giá lại chức năng thận thấy các chỉ số bình thường.
Có thông báo cho rằng là việc dùng các thuốc uống điều trị đái tháo đường làm tăng tỷ lệ tử vong về tim mạch, so với việc điều trị bằng chế độ ăn đơn thuần hoặc phối hợp insulin với chế độ ăn.
Sử dụng đồng thời các thuốc có tác động đến chức năng thận (chủ yếu tác động đến bài tiết ở ống thận) có thể ảnh hưởng đến sự phân bố metformin.
Phải ngừng sử dụng metformin khi tiến hành các phẫu thuật.
Không dùng metformin ở những người bệnh suy giảm chức năng gan.
Thời kỳ thai nghén.
Metformin chống chỉ định đối với những người mang thai. Trong thời kỳ mang thai phải điều trị đái tháo đường bằng insulin.
Thời kỳ đang cho con bú.
Không thấy có tài liệu nào về sử dụng metformin đối với người cho con bú, hoặc xác định lượng thuốc bài tiết trong sữa mẹ. Metformin được bài tiết trong sữa của chuột cống trắng cái khi cho con bú, với nồng độ có thể ngang nồng độ trong huyết tương. Vì có trọng lượng phân tử thấp (khoảng 166), metformin có thể bài tiết qua sữa mẹ. Cần cân nhắc nên ngừng cho con bú hoặc ngừng thuốc, căn cứ vào mức độ quan trọng của thuốc đối với người mẹ và con.
