Chẩn đoán ngộ độc thuốc trừ sâu phospho hữu cơ

1,  Chẩn đoán xác định

Trong các tiêu chuẩn để chẩn đoán xác đinh ngộ độc,cần phải có ít nhất 3 trong 4 tiêu chuẩn sau:

+ Có bệnh sử nhiễm độc cấp rõ ràng:  có uống, tiếp xúc với thuốc trừ sâu.

+ Hội chứng cường cholin cấp (+): bao  gồm hội chứng muscarin, hội chứng nicotin và hội chứng thần kinh trung ương.

– Xét nghiệm ChE  giảm < 50% giá trị bình thường tối thiều (bình thường là  5.200-13.500).

– Xét nghiệm độc chất trong nước tiểu hoặc trong máu, dịch dạ dày (+) bằng phương pháp sắc kí lớp mỏng hoặc sắc kí khí.

a, Hội chứng cường cholin cấp: 

Gồm 3 hội chứng như sau:

• Chẩn đoán hội chứng muscarin (M).

Da tái lạnh.

Đồng tử co < 2mm.

Đau bụng, buồn nôn và  nôn, tiêu chảy.

Tăng tiết, co thắt phế quản với  biểu hiện bằng cảm giác khó thở, chẹn ngực. Khám thấy coa  ran ẩm, ran ngáy, rít ở phổi.

+ Chụp Xquang phổi có hình ảnh  mờ rốn phổi, xẹp phổi do ứ, tắc đờm.

+ Nhịp tim  chậm < 60 lần/phút, cần ghi điện tim để xác định loại loạn nhịp.

• Chẩn đoán hội chứng nicotin.

+ Máy cơ tự nhiên hoặc sau gõ cơ delta, cơ ngực và cơ bắp chân.

+ Co cứng cơ hoặc liệt cơ.

+ Có p hản xạ gân xương: tăng nhạy hoặc giảm, mất.

• Chẩn đoán hội chứng bệnh lí thần kinh trung ương:

+ Có rối loạn ý thức ở các mức độ đến hôn mê.

+ Điểm GCS giảm.

b, Hội chứng trung gian:

Đoa là hội chứng liệt cơ  typ II

– Bắt đầu 24 đến 96 giờ sau nhiễm độc, khi các triệu chứng cường cholin đó được giải quyết.

– Lâm sàng có  liệt các cơ gốc chi, cơ gấp cổ, các cơ hô hấp và cơ thần kinh sọ chi phối, liệt mềm, giảm phản xạ gân xương.

– Liệt không đáp ứng với atropin, PAM, đòi hỏi thông khí nhân tạo khi có suy hô hấp.

– Cơ chế là  kích thích quá mức kéo dài các receptor nicotin —>pha “kiệt”.

2, Chẩn đoán mức độ nặng nhẹ theo các hội chứng bệnh lí trên lâm sàng

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC mức độ  nhẹ chỉ có hội chứng M.

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC mức  trung bình có  hội chứng M + hội chứng N hoặc M + hội chứng TKTƯ.

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC mức độ nặng khi có hội chứng M + hội chứng N + hội chứng TKTƯ.

3, Chẩn đoán mức độ nặng nhẹ theo giá trị nồng độ ChE:

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC nặng khi nồng độ ChE < 10% giá trị bình thường.

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC trung bình khi ChE = 10 – 20% giá trị bình thường.

– Ngộ độc cấp thuốc trừ sâu PPHC nhẹ khi ChE = 20 – 50% giá trị bình thường .

Giá trị bình thường là giá trị ChE xét nghiệm ở chính bệnh nhân đó khi chưa bị nhiễm thuốc trừ sâu PPHC. Trong thực tế thì  thường được thay bằng giá trị bình thường tối thiểu (5.200) lấy từ hằng số sinh học .

4, Chẩn đoán phân biệt:

+ Ngộ độc carbamat.

+ Ngộ độc opiate.

+ Tai biến mạch não.

5. Chẩn đoán biến chứng

+ Rối loạn điện giải:có xét nghiệm điện giải máu.

+ Viêm gan nhiễm độc (thì hiếm gặp) cần xét nghiệm men gan transaminase, bilirubin.

+ Viêm tụy cấp:cần  xét nghiệm amylase máu.

+ Điện tim cần ghi điện tim và theo dõi trên monitor để phát hiện rối loạn nhịp tim.