Còi xương là bệnh loạn dưỡng xương do rối loạn chuyển hóa canxi , phospho và do hậu quả của tình trạng thiếu Vitamin D
Contents
I. Nguyên nhân
– Thiếu ánh nắng mặt trời
- Nhà ở chật chội và thiếu ánh sáng
- Tập quán không cho trẻ ra ngoài thậm chí phải ở trong buồng tối nhiều tháng sau đẻ
- Trẻ mặc quá nhiều quần áo
- Trẻ sống ở những vùng có nhiều sương mù , ở thung lũng , trong rừng , do mùa đông thiếu ánh sáng mặt trời
– Chế độ ăn uống : bệnh hay gặp ở những trẻ ăn nhân tạo bằng sữa bò , ăn nhiều chất bột sớm , trẻ bị kiêng ăn những thực phẩm giàu Vitamin D
– Yếu tố thuận lợi :
- Tuổi : hay gặp ở những trẻ dưới 1 tuổi
- Cơ địa : hay gặp ở những trẻ đẻ non , đẻ yếu , sinh đôi , trẻ em dân tộc da màu
- Do bệnh tật : viêm phổi , tiêu chảy kéo dài , mắc các dị tật bẩm sinh
II. Triệu chứng
1. Rối loạn thần kinh thực vật
Bao giờ cũng xuất hiện sớm nhất và rõ nhất trọng thể còi xương cấp tính . Bao gồm các triệu chứng :
– Thần kinh dễ bị kích thích : trẻ ngủ hay giật mình , không ngon giấc , hốt hoảng n, sợ sệt , khóc nhiều về đêm
– Ra mồ hôi trộm : ra nhiều mồ hôi ngay cả khi trẻ ngủ hoặc khi trời lạnh , ra nhiều ở trán và gáy
– Hay bị co giật khi sốt cao
– Dấu hiệu vành khăn hay chiếu liếm : trẻ rụng nhiều tóc gáy
2. Triệu chứng ở hệ xương
– Thường xuất hiện sau triệu chứng thần kinh khoảng 2-3 tuần , tổn thương tuân theo quy luật xương nào đang phát triển mạnh nhất thì tổn thương nặng nhất và sớm nhất
– Tổn thương ở xương biểu hiện bằng 2 triệu chứng chính :
+ Mềm xương ; gặp ở trẻ dưới 6 tháng tuổi trong bệnh còi xương cấp
+ Quá sản tổ chức tiền cốt : thường gặp ở trẻ trên 9 tháng tuổi trong bệnh còi xương bán cấp
a. Tổn thương hệ xương trong bệnh còi xương cấp :
– Thường gặp ở những trẻ dưới 6 tháng biểu hiện bằng dấu hiệu mềm xương
- thóp rộng , bờ thóp mềm
- bẹp xương sọ : tùy theo tư thế trẻ nếu trẻ hay nằm ngửa sẽ bẹp xương chẩm , nếu trẻ hay nằm nghiêng sẽ bẹp một phía vùng đỉnh
- dấu hiệu mềm xương sọ ( dấu hiệu Pingpong ) : ấn nhẹ ngón tay vào giữa các bản xương sọ sẽ thấy lõm xuống như ấn tay vào quả bóng bàn
b. Tổn thương hệ xương trong bệnh còi xương bán cấp
Thường gặp ở trẻ trên 9 tháng biểu hiện chủ yếu bằng dấu hiệu quá sản tổ chức tiền cốt , bao gồm :
– Biến dạng xương sọ : đầu to , thóp rộng , thóp chậm kín , có bướu xương sọ như bướu trán ( trán dô )n , bướu đỉnh ( đầu lõm lòng thuyền ) , bướu chẩm ( bẹp xương sọ vùng chẩm như dầu cá trê )
– Biến dạng xương lồng ngực :
- Lồng ngực hình chuông : do xương lồng ngực mềm , bụng trướng thường xuyên nên làm lồng ngực biến dạng , nhỏ ở trên to bè phía dưới như hình chuông chùa
- Lồng ngực hình ức gà : dô lồng ngực biến dạng dô về phía trước như hình ngực con gà
- Chuỗi hạt sườn : do phần sụn tiếp nối với xương sườn quá sản nổi rõ lên như hai chuỗi hạt đối xứng nhau qua xương ức
- Biến dạng xương chi : có thể gặp vòng cổ tay , cổ chân tương ứng với chỗ đầu xương to bè , chi dưới có thể gặp chân hình chữ O , X
- Biến dạng xương cột sống : gù vẹo cột sống
- Xương chậu : hay gặp méo , hẹp xương chậu
– Giảm trương lực cơ :
- Chậm phát triển vận động : chậm biết lẫy , biết bò , biết đi
- Bụng trướng do giảm trương lực cơ thành bụng
- Hay bị viêm phổi : do cơ hô hấp kém hoạt động
– Có thể gặp triệu chứng thiếu máu : nhẹ , nhược sắc , có thể thiếu máu nặng kèm theo gan lách to
3. Cận lâm sàng
– X-Quang : có thể thấy 1 hoặc cả 4 dấu hiệu sau :
- Loãng xương : xương mất chất vôi
- Chậm điểm cốt hóa
- Đầu xương to bè
- Đường cốt hóa nham nhở , lõm hình đáy chén
– Xét nghiệm máu : huyết sắc tố giảm , phospho giảm , phosphatase kiềm tăng trên 140 đv/l
– Xét nghiệm nước tiểu : phosphat niệu tăng , canxi niệu giảm
III. Điều trị
- Để chữa bệnh còi xương cho trẻ chủ yếu là tắm nắng , uống VItamin D chứ không phải uống nhiều chế phẩm chứa nhiều canxi và ăn nhiều xương
- Uống Vitamin D 2000-4000đv/24h/3-6 tuần , nếu trẻ bị viêm phổi hoặc tiêu chảy kéo dài thì tăng liều gấp đôi
- Tắm nắng thường xuyên tắm từng phần , cởi quần áo trẻ , trước 9 giờ sáng và sau 3 giờ chiều
- Thuốc phối hợp : cốm canxi 1-2 thìa cà phê 1 ngày
- Ăn điều trị : cho ăn thức ăn giàu vitamin D như gan động vật , lòng đỏ trứng
- Phục hồi chức năng nếu có biến dạng xương chi , gù vẹo cột sống
