Vàng da là hội chứng rất hay gặp trên lâm sàng, do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, biểu hiện lâm sàng khi nồng độ Bilirubin trong máu cao gấp > 2,5 lần bình thường.
Do nồng độ bilirubin trong máu có ảnh hưởng đến mức độ vàng mắt vàng da nên trong trường hợp vàng da nhẹ có thể đánh giá ở 1 số vị trí như củng mạc mắt, niêm mạc dưới lưỡi, lòng bàn tay chân. Trong trường hợp bilirubin máu tăng cao dẫn đến vàng da sậm dễ phát hiện trên lâm sàng.
1.Triệu chứng lâm sàng
-cần hỏi kỹ tiền sử và diễn biến bệnh, thăm khám kĩ triệu chứng liên quan để chẩn đoán và tiên lượng bệnh
-quan sát vùng da kín như da bụng, ngực sẽ chính xác hơn da chân, tay, xem dưới ánh sáng tự nhiên là tốt nhất
-màu vàng niêm mạc phát hiện sớm hơn vàng da
-nước tiểu vàng
-khám kỹ triệu chứng đi kèm như gan to, lách to, túi mật to và đau…
-tiền sử bệnh nhân: các bệnh nội khoa từng mắc, tiền sử phẫu thuật, tiền sử các bệnh trong gia đình mắ, các thuốc đang sử dụng…
-thói quen và lối sống: lạm dụng rượu bia, ăn gỏi cả sông..
-nghề nghiệp của bệnh nhân
2.Triệu chứng cận lâm sàng
-công thức máu
-định lượng bilirubin máu: bình thường bilirubin toàn phần là 17 micromol/l
bilirubin trực tiếp là 4,3 micromol/l
-xét nghiệm nước tiểu tìm sắc tố mật và muối mật
-men gan: GOT, GPT
-prothrombin
–protein, albumin
-siêu âm, chụp đường mật…
3.Phân loại vàng da
theo nguyên nhân
-vàng da do huyết tán mắc phải:
Sốt rét: là bệnh hay gặp ở nước ta, bệnh nhân sốt với 3 giai đoạn rét-nóng-vã mồ hôi và hết sốt, sốt có chu kỳ. Bệnh nhân có thiếu máu, gan to, lách to, xét nghiệm kst sốt rét (+)
Do nhiễm độc như chì…
-vàng da do huyết tán bẩm sinh: là bệnh nguyên nội sinh tại hồng cầu, hồng cầu có dời sống ngắn, hồng cầu cầu nhỏ dễ vỡ…
đặc điểm chung là ngoài vàng da, bênh nhân còn có thiếu máu, lách to, bệnh tái phát nhiều lần
-vàng da do tắc mật:
Sỏi mật: tam chứng Chacort gồm đau hạ sườn phải, sốt cao rét run, vàng da, khám thấy gan, túi mật có thể to
U đầu tụy: thường không biểu hiện triệu chứng gì, chỉ ăn ngủ kém, vàng da ngày càng tăng dần, tiến triển chậm chạp, đến lúc phân cũng bạc màu
Ung thư đường mật: u ở cơ quan lân cận hoặc ở bộ phận xa nhưng di căn đến hạch cuống gan; vàng da xuất hiện muộn kèm gan to
Dị dạng bẩm sinh: vàng da thường xuất hiện từ nhỏ, vàng da liên tục, có thể gan to, lách to…
Chít hẹp cơ Oddi
Giun chui ống mật gây viêm tắc đường mật
-vàng da do nhu mô:
Do nhiễm độc: hóa chất, thuốc, thức ăn…
Do nhiễm khuẩn: như viêm gan, do kst, do virus…
phân loại vàng da theo bilirubin máu
-tăng bilirubin liên hợp
-tăng bilirubingin gián tiếp
-tăng bilirubin hỗn hợp
phân loại theo vị trí
-vàng da trước tế bào gan
-vàng da tại nhu mô gan
4.Điều trị
-điều trị tại tuyến y tế cơ sở: xử trí ban đầu rồi chuyển tuyến có kỹ thuật cao để tìm và điều trị nguyên nhâ
-tuyến trên: tìm và điều trị nguyên nhân
Điều trị nội khoa: vàng da do các bệnh viêm gan virus, viêm gan nhiễm độc, áp xe đường mật…
Điều trị ngoại khoa: vàng da do các bệnh u đầu tụy, sỏi mật…
Copy ghi nguồn DuocDien.net
