1. Nguyên nhân ngộ độc
– Do chủ ý tự tử hoặc bị đầu độc
– Do nhầm chè vằng với lá ngón: hình dáng bên ngoài, thân, cành tương đối giống nhau, nhưng có thể phân biệt nhờ đặc điểm lá (lá chè vằng có 3 gân uốn cong theo mép lá), hoa (chè vằng trắng, 10 cánh >< lá ngón vàng, 5 cánh, mọc chùm), quả (chè vằng hình cầu, chín vàng, 1 hạt rắn chắc >< lá ngón hình trụ,chín tự mở, nhiều hạt nhỏ)
2. Độc tính và cơ chế gây độc
* Độc tính:
– Các alcaloid chứa trg toàn bộ cây, độc tính giảm dần từ rễ, lá, hoa, quả, thân
– 1 số alcaloid trg cây: Koumin (nhiều nhất), Gelsenicin (độc nhất), Gelsamydin, Gelsemoxonin, 19-α-hydroxy gelsamydin…
* Cơ chế gây độc:
– Alcaloid lá ngón là chất đồng vận tác động lên glycin receptor GlyR và gây tác dụng như glycin
– Alcaloid lá ngón là chất chủ vận của GlyR có mặt ở tủy sống, hành não, hệ lưới, vỏ não -> liệt cơ tứ chi, ƯC hô hấp, sụp mi, giãn đồng tử, hôn mê-> liều cao gây ƯC tht dopamin, noradrenalin, serotonin -> vã mồ hôi, mạch nhanh, tăng phản xạ gân xương, co giật
– Alcaloid lá ngón hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa (vài-30 phút). Thời gian tử vong trung bình 1-7,5 giờ. lâu nhất với dê, ngỗng ~ 24h sau ăn nhầm lá ngón lẫn trong cỏ.
3. Triệu chứng
– Người ngộ độc lá ngón:
+ Khát nước, đau họng, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn
+ Sau mỏi cơ, thân nhiệt hạ, HA hạ, răng cắn chặt, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội, tim đập yếu, khó thở, đồng tử giãn, chết rất nhanh do ngừng hô hấp
– Ngay sau khi ăn hoặc uống nước giã lá, rễ, thân, hoa, quả
+ Đau bụng, buồn nôn, khó chịu, mệt mỏi, bí tiểu
+ Da lạnh, vã mồ hôi
+ Yếu mệt cơ, tay chân khó vận động, nặng liệt cơ hoàn toàn
+ Giãn đồng tử dẫn đến nhạy cảm với ánh sáng, chói mắt
+ Sụp mi, liệt cơ hàm dưới -> rơi hàm dưới không khép được miệng
+ Thở yếu, thở chậm, suy hô hấp
+ Nhịp tim chậm, HA tụt -> ngừng tim
+ Tăng phản xạ gân xương, co giật
+ Tử vong do liệt cơ, suy hô hấp, ngừng tuần hoàn
4. Xử trí
– Giải độc: giã nhiều rau má hoặc rau muống lấy nước cốt cho bệnh nhân ngộ độc uống để giảm độc tính rồi đưa đến bệnh viện cấp cứu
– Ổn định chức năng sống của người bệnh: đặt ống nội khí quản, thở máy, chống co giật bằng barbiturat
– Các biện hạn chế hấp thu:
+ Trong vòng 1 giờ sau ngộ độc -> gây nôn, rửa dạ dày bằng nước ấm, uống than hoạt
+ Nên đặt ống nội khí quản trước khi rửa dạ dày do nguy cơ bị sặc dẫn đến suy hô hấp
5. Nguyên tắc phân tích chất độc
– Chiết các alcaloid bằng CHCl3 ở môi trường kiềm và làm phản ứng đặc trưng của alcaloid: H2SO4đ cho màu đỏ, sulfocromic cho màu tím giống Strychnin
– SKLM đối chiếu các vết alcaloid chính với dịch chiết lá ngón.
Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com
Link bài viết: Lá ngón chất độc nguy hiểm
