Phương lục vị địa hoàng hoàn ( Tiểu nhi dược chứng trực quyết)
1, Thành phần của phương thuốc :
Thục địa 20 – 32gr
Sơn thù 10 – 16gr
Trạch tả 8 – 12gr
Hoài sơn 10 – 16gr
Phục linh 8 – 12gr
Đơn bì 8 – 12gr
2, Cách dùng: Đem tất cả các vị thuốc trên tán thành bột mịn luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 8 – 12gr, ngày 2 – 3 lần với nước sôi nguội hoặc cho tí muối. Có thể cắt làm thang sắc uống.
3, Công năng: Bài thuốc có tác dụng Tư bổ can thận.
4, Phân tích bài thuốc:
Bài thuốc này chủ yếu Tư bổ thận âm. Trong bài có:
+ Vị Thục địa tư thận dưỡng tinh là chủ dược.
+ Vị Sơn thù dưỡng can sáp tinh.
+ Vị Sơn dược bổ tỳ cố tinh.
+ Vị Trạch tả thanh tả thận hỏa giảm bớt tính nê trệ của Thục địa.
+ Vị Đơn bì thanh can hỏa giảm bớt tính ôn của Sơn thù.
+ Vị Bạch linh kiện tỳ trừ thấp giúp Hoài sơn kiện tỳ.
Sáu vị thuốc trên hợp lại vừa bổ vừa tả giúp cho tác dụng bổ tốt hơn là một bài thuốc chủ yếu tư bổ Can thận.
5, Ứng dụng lâm sang của bài thuốc:
Bài thuốc trên được dùng nhiều trên lâm sàng để chữa các bệnh mạn tính như suy nhược thần kinh, suy nhược cơ thể, lao phổi, lao thận, bệnh tiểu đường, viêm thận mạn tính, cường tuyến giáp, huyết áp cao, xơ mỡ mạch máu, phòng tai biến mạch máu não ở người có tuổi ( bài thuốc có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu) hoặc ở những bệnh xuất huyết tử cung cơ năng, có hội chứng Can thận âm hư đều có thể gia giảm dung đạt kết quả tốt.
- Những bệnh liên quan đến mắt như viêm thần kinh thị, viêm võng mạc trung tâm, teo thần kinh thị gia them vị Đương qui, Sài hồ, Cúc hoa, Ngũ vị tử để chữa có kết quả nhất định.
- Bài này gia thêm vị Tri mẫu, Hoàng bá gọi là bài ” tri bá địa hoàng hoàn” ( Y tông kim giám) có tác dụng tư âm giáng hỏa mạnh hơn, dùng trong những trường hợp bệnh lao, sốt kéo dài, ra mồ hôi trộm có tác dụng tốt.
- Nếu gia thêm vị Kỷ tử, Cúc hoa gọi là ” ký cúc địa hoàng hoàn ” ( Y cấp). Tác dụng chủ yếu là tư bổ Can thận, làm sáng mắt tăng thị lực, dùng trong trường hợp âm hư can hỏa vượng sinh ra hoa mắt, mờ mắt, đau đầu chóng mặt, trong trường hợp suy nhược thần kinh, cao huyết áp có kết quả tốt.
- Nếu gia thêm vị Ngũ vị tử, Mạch đông gọi là bài ” mạch vị địa hoàng hoàn” cũng gọi là bát tiên trường thọ hoàn ( Y cấp) dung để chữa chứng Phế thận âm hư, ho ra máu, sốt đêm, ra mồ hôi như trường hợp lao phổi.
- Nếu gia them vị Đương qui, Bạch thược, Câu kỷ tử, Cúc hoa, Bạch tật lê, Thạch quyết minh gọi là bài: ” minh mục địa hoàng hoàn” có tác dụng tư bổ can thận, tiêu tán phong nhiệt, làm sáng mắt. Dùng chữa các chứng mắt khô, mờ mắt, quáng gà, chứng huyết áp cao thể âm hư hỏa vượng.
Chú ý khi sử dụng: không dùng bài thuốc Lục vị trong trường hợp rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy.
Phụ phương của bài thuốc:
Phương tá qui hoàn:(Cảnh nhạc toàn thư)
Tức là bài Lục vị bỏ Vị Bạch linh, Trạch tả, Đơn bì gia thêm các vị:
Thỏ ty tử, Câu kỷ tử, Xuyên Ngưu tất, Lộc giao, Qui giao.
Công năng: bài thuốc có tác dụng Tư bổ Can thận.
Chủ trị: dùng để chũa các chứng Can thận tinh huyết suy kém, lưng đau chân yếu, chóng mặt ù tai, ra mồ hôi trộm, mồm họng khô.
Nếu bài Lục vị bỏ vị Trạch tả, Đơn bì gia thêm vị Câu kỷ tử, Chích thảo có tên là Tá qui ẩm( Cảnh nhạc toàn thư) . Bài này có tác dụng như Tả qui hoàn nhưng kém hơn.
