Zona là bệnh ngoài da hay gặp trong các vùng dân cư. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhưng ở người lớn nhiều hơn trẻ em. Những năm gần đây, bệnh xuất hiện ngày càng nhiều trong cộng đồng.
Contents
1.Căn nguyên và sinh bệnh học
Bệnh do 1 loại virut có ái tính cao với tổ chức thần kinh gây nên, chúng thuộc nhóm virut Herpes gây bệnh ở người là varicella zoster virut (VZV).
Ở trẻ nhỏ và những người chưa từng nhiễm virut này thì chúng gây bệnh thủy đậu.
Sau nhiễm tiên phát, virut theo dây thần kinh cảm giác ngoại biên đến khu trú ở hạch cảm giác và tiềm ẩn ở đó. Khi gặp điều kiện thuận lợi thì virut tái hoạt động ở hạch thần kinh cảm giác và theo dây thần kinh đi ra.
Virut gay tổn thương hạch thần kinh cảm giác, dây thần kinh mà nó đi qua và vùng da do dây thần kinh đó chi phối.
2.Triệu chứng lâm sàng
Triệu chứng cơ năng và toàn thân
-đau là triệu chứng thường gặp nhất, đau ở các giai đoạn:
+trước khi nổi thương tổn da: bệnh nhân có cảm giác đau và rát tại 1 vùng da, đau nhức nhối, người mệt mỏi.
+khi có tổn thương da: đau tại vùng da tổn thương, đau lan sang các hạch lân cận hoặc đau sâu nội tạng. Zona vùng đầu mặt thường đau sâu hơn vùng khác, người lớn tuổi đau nhiều hơn, đau kéo dài suốt thời gian bị bệnh.
+khi tổn thương da đã khỏi: bệnh nhân vẫn còn cảm giác đau tại vị trí đã tổn thương
-ngoài ra có thể ngứa. rát, bỏng hoặc rối loạn cảm giác da vùng bị tổn thương
-bệnh nhân có thể sốt, người mệt mỏi hoặc mất ngủ
Tổn thương cơ bản
-lúc đầu dát đỏ hơi gờ cao trên da, sau đó xuất hiện mụn nước căng bóng, kích thước nhỏ như hạt tấm, đứng riêng rẽ hoặc liên kết với nhau thành đám, thành vệt, dải theo hướng đi của dây thần kinh.
-mụn nước có thể tập trung thành bọng nước, bờ không đều, da mụn nước căng, nền da xung quanh viêm đỏ
-dịch mụn nước ban đầu trong, sau đục dần do bội nhiễm
-có thể thấy tổn thương thứ phát như loét, trợt, tiết dịch do mụn nước xẹp hay vỡ; khi khô đóng vảy tiết dày.
-vị trí tổn thương: bất kỳ vùng da nào của cơ thể và ở 1 nửa bên người, đôi khi có mụn nước bên đối diện
3.Các thể lâm sàng
-zona xuất huyết: dịch mụn nước, bọng nước màu đỏ sẫm do lẫn máu
-zona hoại tử: thường gặp ở bệnh nhân già yếu, suy giảm miễn dịch
-theo khu trú của tổn thương:
+zona hạch gối
+zona cổ (đám rối cổ nông)
+zona mắt
+zona của dây thần kinh hàm trên, hàm dưới
+zona liên sườn và ngực bụng
+zona thắt lưng-bụng đùi
4.Tiến triển, biếm chứng và di chứng
-tiến triển: bệnh thường lành tính, khỏi sau 2-3 tuần
-biến chứng có thể gặp bao gồm nhiễm trùng và loét sâu ở vùng da kém dinh dưỡng
-di chứng thường gặp có đau sau zona, rối loạn cảm giác tại vùng da tổn thương và để lại sẹo sau vỡ mụn nước.
5.Điều trị
-tại chỗ:
Khi tổn thương chưa dập vỡ thì bôi thuốc dạng hồ, kem như hồ nước, kem kẽm, kem Acyclorvir
Khi tổn thương trợt, tiết dịch hoặc nhiễm trùng thì bôi thuốc sát trùng như dung dịch Xanh methylen 2%…
-toàn thân:
Thuốc kháng virut Acyclorvir 200mg/lần x 5 lần/ngày x 10 ngày
Kháng sinh chống nhiễm trùng
Thuốc điều trị triệu chứng kèm theo
Các vitamin nhóm B, C
