Đại cương thuốc tác dụng trên hệ thần kinh thực vật

Đại cương thuốc tác dụng trên hệ thần kinh thực vật

Hệ thần kinh thực vật( còn gọi là hệ thần kinh tự động) chuyên điều khiển các hoạt động ngoài ý muốn, có vai trò điều hòa chức năng của nhiều cơ quan, hệ thống để cho giới hạn sống của cơ thể có thể giữ được sự ổn định trong môi trường luôn thay đổi.

Hệ thống thần kinh thực vật hình thành từ những trung tâm trong não và tủy sống, xuất phát tf sợi thần kinh đến các tạng, mạch máu và cơ trơn.TRước khi đến cơ quan thu nhận, các sợi này đều dừng ở một synap tại hạch, vì vậy có sợi trước hạch( sợi tiền hạch) hay sợi sau hạch( sợi hậu hạch). Khác vpix những bộ phận do  hệ thần kinh trung ương điều khiển, các cơ quan do hệ thống thần kinh thực vật chi phối vẫn có thể hoạt động khi cắt sợi thần kinh đi đến chúng.

Hệ thống thần kinh thực vật được chia làm hai hệ: hệ giao cảm và hệ phó giao cảm, khác nhau về cả giải phẫu và chức năng sinh lý .

Phân loại theo giải phẫu

1. Điểm xuất phát

Hệ giao cảm xuất phát từ những sợi thần kinh sừng bên của tủy sống, từ đốt sống ngực thứ nhất đến đốt sống thắt lưng thứ 3( T1- L3).

Hệ phó giao cảm xuất phát từ não giữa, hành não, tủy cùng. ở não giữa và hành não, các sợi phó giao cảm đi cùng với các dây thần kinh trung ương: dây III vào mắt, dây VII vào tuyến nước bọt,dây IX vào cơ mi, tuyến nước mắt, nước bọt, tuyến niêm mạc mũi, miệng, hầu; dây X vào các tạng trong ổ bụng và ngực. ở tủy cùng, xuất phát từ đốt sống cùng thứ 2 đến thứ 4( S2-S4) để chi phối các cơ quan trong ống thận.

2. Hạch

Hệ giao cảm có 3 nhóm hạch:

• Chuỗi hạch cạnh cột sống nằm 2 bên cột sống
• Nhóm hạch trước cột sống, gồm hạch tạng, hạch mạc treo và hạch hạ vị đến nằm trong ổ bụng.
• Nhóm hạch tận cùng gồm những hạch nằm cạnh trực tràng và bàng quang. Hệ phó giao cảm: các hệ nằm cạnh hoặc ngay trong thành cơ quan.

3. Sợi thần kinh

Hệ giao cảm: một sợi tiền hạch thường tiếp nối với khoảng 20 sợi hậu hạch cho nên khi kích thích giao cảm, ảnh hưởng thường lan rộng.

Hệ phó giao cảm: một sợi tiền hạch thường chỉ tiếp nối với một sợi hậu hạch, cho nên xung tác thần kinh thường khu trú hơn so với xung tác giao cảm. tuy nhiên, đối với dây X thì đám rối ở Auerbach và đám rối Meissner( được gọi là hạch) thì một sợi tiền hạch nối với khoảng 8000 sợi hậu hạch.

Vì hạch nằm ngay cạnh cơ quan, cho nên các sợi hậu hạch phó giao cảm rất ngắn.

Chức năng sinh lý

• Chức năng sinh lý: Nói chung chức năng hai hệ này đối kháng nhau
• Sinap và chất dẫn truyền thần kinh
• Các chất dẫn truyền khác