Sùi mào gà sinh dục (SMGSD) là các nhú mềm màu đỏ thịt hay màu da bình thường xuất hiện ở niêm mạc miệng , da , hậu môn sinh dục do nhiễm HPV , bệnh khá phổ biến ở cả hai giới . Hiện nay có mối liên quan giữa SMGSD với sự gia tăng tỷ lệ mắc HIV , đặc biệt một số typ HPV có thể gây ung thư cổ tử cung. Đa số nhiễm HPV không có triệu chứng.
I. Các yếu tố nguy cơ , đường lây truyền
1. Các yếu tố nguy cơ
– Thời kì hoạt động tình dục ở cả nam và nữ , tỷ lệ mắc bệnh cao ngoài 20 tuổi
– Có nhiều bạn tình , số lần tiếp xúc sinh dục tăng
– Bạn tình bị nhiễm SMGSD ngoài
– Bạn tình có nhiều bạn tình khác
– Nhiễm các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục khác
2. Đường lây truyền
Chủ yếu do quan hệ tình dục
- Sinh duc – sinh dục
- Miệng – sinh dục
- Hậu môn – sinh dục
- Các đường khác hiếm gặp hơn : trẻ sơ sinh lây từ mẹ gây hạt cơm sinh dục ngoài và bệnh u nhú quanh thanh quản ở trẻ , lây qua các thủ thuật như đốt điện
- HPV có thể tồn tại suốt đời ở trạng thái không hoạt động và trở thành từng đợt cấp nhiễm virus
II. Triệu chứng lâm sàng
-
Thời kì ủ bệnh có thể nhiều tháng hoặc nhiều năm
-
Triệu chứng ở da thường do tình cờ phát hiện được có thể có các triệu chứng như ngứa , nóng rát , xuất huyết khi đụng chạm vào , tiết dịch âm đạo / niệu đạo , giao hợp đau trong trường hợp kích thước lớn
3. Triệu chứng thực thể
– Có 4 loại tổn thương hay gặp là
- sần nhỏ
- sùi súp lơ
- hạt cơm sừng
- mảng / sần phẳng ( thường gặp ở cổ tử cung )
– Các tổn thương có màu nâu , nâu nhạt , đỏ hồng hay màu da . Tổn thương có thể là đơn độc rải rác hoặc hợp lại thành một khối lớn vài cm đường kính , đặc biệt là ở những người bị suy giảm hay ức chế miễn dịch tổn thương thường rất lớn
– Vị trí
+ Nam giới
- dây hãm
- quy đầu hay rãnh quy đầu
- da bao quy đầu
- thân dương vật
- da bìu
+ Nữ giới
- môi lớn , môi bé
- âm vật
- vùng quanh lỗ niệu đạo
- tầng sinh môn
- âm đạo
- cổ tử cung
+ Cả hai giới
- tầng sinh môn
- quanh hậu môn
- ống hậu môn và trực tràng
- niệu đạo và lỗ niệu đạo
- bàng quang
- miệng – họng
- dây thanh âm ( ở trẻ <5 tuổi và người lớn >20 tuổi )
III. Tiến triển và dự hậu
– HPV có thời gian ủ bệnh khoảng 3 tuần-8 tháng . Đa số các bệnh nhân đã nhiễm HPV đều phát triển thành SMGSD trong vòng 2-3 tháng
– Khoảng 10-30% số bệnh nhân có thể thoái lui một cách tự nhiên trong vòng 3 tháng và tình trạng nhiễm HPV không triệu chứng tồn tại gần như suốt đời
– Sự tái phát có thể xảy ra ở những bệnh nhân bình thường và cả những người bị suy giảm miễn dịch . Các tổn thương có thể tái phát ngay cả khi được điều trị đúng do sự tồn tại và tái hoạt động của HPV ở vùng da bình thường quanh vùng tổn thương
– Phụ nữ có thai các tổn thương SMGSD thường gia tăng kích thước , số lượng và tình trạng nhiễm khuẩn thứ phát và nếu sinh co qua đường sinh dục thì sẽ lây bệnh cho con
IV. Điều trị
-Chủ yếu điều trị triệu chứng vì chưa có thuốc đặc trị virus
– Phải điều trị cho cả 2 người
– Cần làm phiến đồ tử cung cho các đối tượng bị nhiễm HPV hàng năm để kiểm soát ung thư cổ tử cung
– Làm thêm các xét nghiệm HIV , viêm gan B , giang mai đề phòng bội nhiễm các bệnh này qua đường tình dục
– Các biện pháp điều trị
- Phẫu thuật cắt bỏ bằng dao điện
- Bôi hóa chất : TCA 80-90% , nitơ lỏng , podophylin 10-25% , kem Aldara 5% , Podofilox dung dịch/ gel 5%
- lazer CO2
– Dự phòng :
- Khám và điều trị khi phát hiện chồng / vợ / bạn tình có các triệu chứng SMGSD
- Tái khám định kì vì có nguy cơ tái phát cao
- Sử dụng các biện pháp tình dục an toàn như bao cao su để tránh lây nhiễm
- Làm các xét nghiệm khác HIV , HBV , giang mai phòng bội nhiễm