Bệnh tâm căn là những bệnh tâm thần chức năng xuất hiện do sang chấn tâm lí có ý nghĩa thông tin riêng, tác động vào nhân cách có cấu trúc đặc biệt, trong những điều kiện ảnh hưởng của cơ thể và môi trường.
Có nhiều loại bệnh tâm căn khác nhau, mỗi bệnh lại có 1 đặc trưng riêng nhất định.
Các bệnh tâm căn chiếm tỷ lệ cao trong cộng đồng, chiếm tới 5-6% dân số và đang có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây. Bệnh có thể gặp ở hầu hết mọi người từ trẻ đến già, bất kể ngành nghề…
Ở đầu thế kỷ XIX, bệnh tâm căn được quan niệm như là 1 bệnh thần kinh, nhưng do chưa đủ trình độ phát triển để phát hiện tổn thương thực thể nên gọi là bệnh chức năng. Cho đến giữa thế kỷ XIX mới xuất hiện quan niệm đúng đắn, coi bệnh tâm căn thực chất là bệnh tâm thần, liên quan sang chấn tâm lý.
1.Nguyên nhân
Sang chấn tâm thần là tất cả sự việc, hoàn cảnh trong các điều kiện sinh hoạt xã hội, trong mối quan hệ phức tạp giữa người với người tác động vào tâm thần gây cảm xúc tiêu cực như lo âu, sợ hãi, tức giận, căm thù…
Đây là nguyên nhân chính gây ra các bệnh tâm căn.
Phương thức gây bệnh của sang chấn tâm lí rất đa dạng và phức tạp.
Sang chấn có thể mạnh, cấp diễn hoặc khong mạnh nhưng trường diễn. Bệnh có thể do 1 hoặc nhiều sang chấn tâm lí gây ra. Bệnh có thể xuất hiện ngay sau sang chấn hoặc 1 thời gian sau đó.
Sang chấn có thể là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh tâm căn nhưng cũng có thể chỉ là nhân tố thúc đẩy bệnh phát sinh.
Tính chất gây bệnh còn phụ thuộc vào sự chuẩn bị của tinh thần. Sang chấn càng đột ngột càng dễ gây bệnh.
2.Vai trò của nhân cách trong bệnh tâm thần
Sang chấn có thể gây ra bệnh tâm căn hay không, gây loại bệnh này hay loại bệnh khác còn phụ thuộc chủ yếu vào nhân cách.
Nhân cách bao gồm nhiều thành phần khác nhau: xu hướng, tính cách, năng lực, khí chất. Trong đó thành phần khí chất có ý ngĩa đặc biệt quan trọng trong cơ chế hình thành các bệnh tâm căn.
Cách phân chia hình thần kinh ở người
*dựa vào hệ thống tín hiệu ở người (hệ thống I chi phối cảm xúc, bản năng; hệ thống II chi phối lí trí)
-nhóm 1 có hệ thống I chiếm ưu thế được xếp vào loại hình thần kinh nghệ sỹ.
-nhóm 2 có hệ thống II chiếm ưu thế hơn xếp vào loại hình thần kinh lí trí.
-nhóm 3 có 2 hệ thống tương đương nhau xếp vào loại thần kinh trung gian.
*dựa vào cường độ chia 2 loại chính:
-loại yếu tương đương loại hình thần kinh nghệ sỹ.
-loại mạnh gồm 3 trạng thái:
Mạnh không thăng bằng: nóng nảy
Mạnh thăng bằng nhưng không linh hoạt: máy móc
Mạnh thăng bằng, linh hoạt: tốt.
3.Phân loại bệnh tâm căn
Khuynh hướng thu hẹp
Bao gồm: tâm căn suy nhược, tâm căn suy nhược tâm thần, rối loạn phân ly.
Một số tác giả khác cho rằng còn bệnh tâm căn ám ảnh, bệnh tâm căn hệ thống chức năng, bệnh tâm căn đơn chứng ở trẻ em.
Khuynh hướng mở rộng
-bệnh tâm căn lo âu
-bệnh tâm căn trầm cảm
-bệnh tâm căn nghi bệnh
-bệnh tâm căn chấn thương
-bệnh tâm căn tim, dạ dày…
