Protein là một trong ba chất dinh dưỡng sinh năng lượng cho cơ thể. Nó có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể đặc biệt là những cơ thể trẻ em đang lớn bà mẹ có thai… Trong tự nhiên nguồn cung cấp protein rất phong phú nó có mặt ở hầu hết các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật và thực vật.
I. Vai trò của protein
-
Cung cấp nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các protein trong cơ thể
– Protein có vai trò tạo hình chính cho cơ thể. trong các chất tham gia vào tạo hình thì đây là chất quan trọng bậc nhất , đặc trưng cho sự tồn tại và phát triển của cơ thể sống. Từ thức ăn protein được chuyển hóa và hấp thu qua đường tiêu hóa rồi được phân hủy thành các acid amin cần thiết làm nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các protein cấu trúc của cơ thể , hay làm nhiệm vụ thay cũ đổi mới các protein trong các mô và cơ quan , chúng có mặt ở trong thành phần nhân tế bào và trong chất nguyên sinh hay huyết tương.
– Protein còn cần thiết cho chuyển hóa các chất khác đặc biệt là các vitamin và khoáng chất. Khi thiếu protein các chất này không phát huy hết chức năng của mình mặc dù không thiếu về số lượng.
– Protein là chất dinh dưỡng quan trọng nhất đối với cơ thể đặc biệt là cơ thể đang lớn , bà mẹ có thai đang cho con bú hoặc ở những bệnh nhân đang phục hồi cơ thể. Nếu trẻ em không được cung cấp đủ protein thì chúng sẽ bị giảm cân nếu kéo dài sẽ bị suy dinh dưỡng . Bà mẹ có thai hoặc đang cho con bú nếu thiếu protein sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển của thai nhi , sức khỏe của bà mẹ và khả năng tiết sữa . Ở những bệnh nhân nếu không đủ protein sẽ ảnh hưởng tới quá trình phục hồi và làm lành các tổn thương.
– Protein còn cung cấp nguyên liệu để tổng hợp các protein dịch thể như các hormon , enzym và kháng thể do vậy nó tham gia vào mọi hoạt động điều hòa , chuyển hoá duy trì cân bằng dịch thể và liên quan đến mọi chức năng sống. Khẩu phần ăn thiếu protein làm cho sức đề kháng của cơ thể giảm , rối loạn chuyển hóa hoặc rối loạn nội tiết.
2. Protein tham gia cung cấp năng lượng cho cơ thể
Khi đốt cháy 1 g protein sẽ cho 4kcal năng lượng. tuy nhiên khi khẩu phần ăn cân đối và hợp lý thì trước hết protein sẽ cung cấp nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các protein trong cơ thể rồi mới tham gia cung cấp năng lượng. Nếu khẩu phần ăn ít protein thì chủ yếu tham gia vào cung cấp năng lượng. Năng lượng do protein cung cấp trong khẩu phần thực tế thường khoảng 12-15%
3. Protein tham gia vào quá trình kích thích tiêu hóa
- Nó có vai trò kích thích cảm giác thèm ăn nhất là các protein động vật thông qua quá trình cung cấp nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các men tiêu hóa và kích thích trực tiếp sự tiết dịch của ống tiêu hóa. Ngoài ra phần lớn cơ chất vận chuyển các chất dinh dưỡng có bản chất là protein vì vậy khi thiếu protein thì một sự chuyển hóa các chất khác cũng diễn ra không bình thường
II. Nhu cầu protein
– Nhu cầu protein khác nhau tùy thuộc vào tuổi , trọng lượng và thành phần hóa học của cơ thể , đặc điểm nghề nghiệp , điều kiện sống , tình trạng sinh lý của cơ thể như khi mang thai , cho con bú , cơ thể đang lớn hoặc ở những cơ thể đang mắc bệnh . Những yếu tố này làm nhu cầu protein của mỗi cơ thể là khác nhau , để xác định nhu cầu protein người ta có thể sử dụng phương pháp Bilang nitơ bằng cách tính lượng nitơ ăn vào và nitơ thải ra qua phân và nước tiểu qua đó điều chỉnh lượng nitơ ăn vào cho đến khi cân bằng
– Nhu cầu tối thiểu an toàn là 0,8g/kg/24h
– Nhu cầu nên có là 1g/kg/24h
– Phụ nữ có thai nên tăng thêm mỗi ngày từ 12-18g , cho con bú tăng từ 16-24g
III. Nguồn cung cấp
– Thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt , cá , tôm ,trứng , sữa … có hàm lượng protein cao , đây là nguồn protein quý có giá trị sinh học cao, hàm lượng các acid amin cần thiết cân đối
– Thực phẩm nguồn gốc thực vật như các loại đậu , gạo , mì , ngô ,khoai …là các nguồn protein quan trọng hiện nay . Tuy nhiên chúng lại có hàm lượng acid amin cần thiết không cao và kém cân đối
