Màng não cấu tạo gồm 3 lớp, bao quanh và có chức năng bảo vệ não bộ và tủy sống. Khi màng não bị tổn thương do nhiều nguyên nhân khác nhau sẽ biếu hiện Hội chứng màng não trên lâm sàng. Trước khi khám có thể thấy triệu chứng cơ năng khác như đau đầu, nôn, táo bón, tăng cảm giác toàn thân; tùy mức độ bệnh, người già hay trẻ mà biểu hiện khác nhau.
Khám hội chứng màng não
Quan sát
Điển hình bệnh nhân nằm ở tư thế màng não: nằm nghiêng, đầu ngửa ra sau, cong lưng, chân tay co quắp.
Dấu hiệu cứng gáy
Cần phân biệt với dấu hiệu cứng cổ.
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, thầy thuốc đặt 1 tay sau gáy, 1 tay lên ngực bệnh nhân và thực hiện động tác gấp thụ động đầu bệnh nhân ra trước. Bình thường bệnh nhân có thể gập đầu lên ngực dễ dàng, không đau.
Nghiệm pháp dương tính khi bệnh nhân không đưa sát đầu vào ngực được, bệnh nhân thấy đau.
Dấu hiệu Kernig
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 chân duỗi thẳng, thầy thuốc đặt 1 chân bệnh nhân ở tư thế đùi vuông góc giường, cẳng chân vuông góc đùi. Giữa nguyên đùi và nâng cao cẳng chân bệnh nhân lên theo hướng thẳng đứng đến khi không thực hiện được nữa. Đo góc giữa đùi và cẳng chân bệnh nhân. Làm tương tự với bên kia.
Bình thường góc này là 180 độ. Trong trường hợp bệnh lí, góc này nhỏ hơn 180 độ. Ta đóc kết quả kèm theo góc đo được giữa đùi và cẳng chân.
Dấu hiệu Brudzinski
-Brudzinski trên
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 chân duỗi, thầy thuốc đặt 1 tay sau gáy bệnh nhân và nhẹ nhàng gấp đầu bệnh nhân lại. Bình thường cổ có thể gấp dễ, nhẹ nhàng, 2 chân vẫn duỗi thẳng. Trong trường hợp bệnh lí, bệnh nhân gấp và khép chân lại. Đây là dấu hiệu Bruzinski dương tính.
-Brudzinski dưới
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, duỗi 2 chân, thầy thuốc gấp cẳng chân 1 bên bệnh nhân vào đùi và gấp đùi vào bụng. Chân còn lại vẫn duỗi thẳng. Trong trường hợp bệnh lí chân bên đối diện co lại. Đây là dấu hiệu Bruzinski dương tính.
-dấu hiệu Brudzinski mu
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 chân duỗi, thầy thuốc dùng ngón cái ấn mạnh trên xương mu bệnh nhân. Bình thường 2 chân bệnh nhân vẫn duỗi thẳng. Trong trường hợp bệnh lí, 2 chân bệnh nhân khép và co lại. Đây là dấu hiệu Brudzinski dương tính.
Dấu hiệu vạch màng não
Đây là dấu hiệu phản ánh tình trạng rối loạn vận mạch không đặc hiệu. Bản thân dấu hiệu có độ nhạy và độ đặc hiệu không cao trong hội chứng màng não.
Cách khám: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 chân duỗi thẳng, tư thế thoải mai, bộc lộ vùng bụng bệnh nhân.
Thầy thuốc dùng kim đầu tù vạch các đường trên bụng bệnh nhân cả 2 bên (thường vạch các đường núm vú, đường nối 2 cung sườn và đường nối 2 xương chậu).
Dấu hiệu vạch màng não dương tính khi các vạch nổi mẩn đỏ và tồn tại trên 5 phút.
