Bộ Hộ tiêu (Piperales)
Hoa có kích thước nhỏ,trần, lưỡng tính, hay đơn tính, hợp thành gié đơn. 3-6 nhị, hạt phấn một rãnh.Ba lá noãn hợp thành bầu 1 ô, đựng một hay nhiều noãn thẳng. Hạt có nội nhũ và ngoại nhũ, phôi cũng rất nhỏ.
Bộ gồm 2 họ sau:
- Họ Hồ tiêu ( Piperaceae)
- Họ Giấp cá ( Saururaceae)
Theo hệ thống phân loại của Takhtajan năm 1997 thì chi Peperomia được tách thành họ Peperomiaceae
Họ Hồ tiêu ( Piperaceae)
Đặc điểm
Thân:cỏ (Peperomia) hay loại dây leo thân gỗ nhờ rễ bám (Piper).Lá :đơn, nguyên , hay mọc cách, có hay không vó lá kèm. Phiến lá hình tim hay hình trứng . gân lá hình chân vịt hay lông chim .Cụm hoa: gié không phân nhánh mọc ở nách lá hay đối diện với lá vì phát hoa ở tận cùng nhánh bị hất qua một bên do sự phát triển của nhánh nách (phát triển cộng trụ ). Trục phát hoa thường mập. Mỗi hoa mọc ở nách mọt lá bắc, xếp theo đường xoắn ốc và thông thường áp sát vào trục. Hoa: thì trần, lưỡng tính , mẫu 3 và 2 vòng nhị , nhưng hoa có thể trở thành đơn tính vì trụy. Bộ nhị: 6 nhị đính trên 2 vòng (Piper amlago). Bộ nhụy:thông thường 3 lá noãn , nhưng cũng có thể có đến 1-4 hoặc 5 lá noãn,hợp thành bầu một ô, đựng 1 noãn thẳng đính ở đáy.Quả:mọng đựng hạt. Hạt có nội nhũ và ngoại nhũ.
Cơ cấu học: Thân cây có ít nhất 2 vòng bó libe-gỗ. Ở Peperomia có nhiều vòng bó libe-gỗ của vết lá xếp không thứ tự và không có vòng mô cứng ở ngoài; cấu tạo này giống cấu tạo của cây lớp Hành.Tất cả các mô mềm đều có tế bào tiết tinh dầu và ống chứa gôm.
Ở Việt nam có 4 chi như là: Lepianthes,Peperomia,Piper, Zippelia; khoảng 50 loại.
Cây trong họ
- Rau càng cua:Peperomia pellucida (L.)Kunth.Dùng làm rau ăn.
- Trầu:Piper betle L. Thân và lá,quả chữa mệt mỏi, đau dạ dày, ăn không tiêu.
- Lá lốt: Piper lolot C.DC.. Toàn cây chữa phong hàn rối loạn tiêu hóa.
- Tiêu dài:Piper longum L..Quả trị đau bụng tiêu chảy.Nước sắc rễ chữa viêm khí quản mãn, ho,cảm lạnh.
- Tiêu:Piper nigrum L.. Dùng làm gia vị, kích thích tiêu hóa.
Họ Giấp cá (Saururaceae)
Đặc điểm
Thân: có cổ, có mùi thơm. Lá: đơn, nguyễn, chúng mọc so le .Cụm hoa: gié. Ở cây Giấp cá, gié màu vàng và mọc đối diện với lá, 4 lá bắc ở phía dưới to tạo thành một tổng bao bên dưới gié. Hoa: trần, lưỡng tính. Bộ nhị: 3-6 nhị. Bộ nhụy: 3-4 lá noãn, bầu 1 ô đựng nhiều noãn thẳng, đính noãn bên. Quả : nang.
Ở Việt nam có 4 chi: Circaeorpus,Gymnotheca,Houttuynia, Saururus; 4 loại .
Cây trong họ
- Giấp cá:Houttuynia cordata Thumb..Dùng làm rau ăn, thuốc chữa táo bón và một số bệnh viêm: viêm tai giữa mắt đỏ ,viêm ruột và đường tiết niệu.
- Hàm ếch:Saurupus chinensis ( Lour.) Baill..dùng chữa bệnh đường tiết niệu, trị viêm da có mủ, viêm vú, eczema.
(Còn tiếp)
